آشنایی با مفاهیم و اصطلاحات نور و روشنایی

نور بخشی از طیف الکترومغناطیسی است که در محدوده طول موج خاصی بین امواج فرا بنفش و مادون قرمز قرار دارد که برای چشم انسان قابل مشاهده است. آشنایی با مفاهیم و اصطلاحات نور و روشنایی از مهم‌ترین مطالبی است که شما قبل از خرید محصولات نور و روشنایی باید یادبگیرید تا بتوانید بهترین انتخاب را داشته باشید، در ادامه این مقاله با مفاهیمی مانند: شاخص نمودار رنگ، شدت روشنایی، لومن یا شارنوری، درجه حفاظت، شدت نور و … آشنا می‌شوید.

شارنوری (لومن) چیست؟

شارنوری (Luminous Flux) بیانگر آهنگ تابش نور از یک منبع نوری است. به صورت معمول نماد شارنوری با Φ (فی) نمایش داده می‌شود. هر چه لومن‌های تولید شده توسط یک منبع نوری، به ازای هر وات ورودی، بیشتر باشد، منبع نور روشنایی بیشتری دارد. به عبارت دیگر به کل نور خارج شده از منبع نور در هر ثانیه به تمام جهات را شار نوری می‌گویند. در سیستم SI شارنوری را با واحد اندازه گیری lm نمایش می‌دهیم.

مفهوم شدت روشنایی یا لوکس چیست؟

شدت روشنایی (Illuminance) را با نماد E نشان می‌دهند و می‌توان گفت، میزان شارنوری است که بر یک سطح می‌تابد و واحد اندازه گیری آن لوکس (Lux یا lx) است. برای شدت روشنایی استانداردهایی تعریف شده که ما قبل از خرید منابع نوری برای محیط‌هایی مانند اتاف خواب، سرویس بهداشتی، آشپزخانه و … بهتر است جدول استانداردهای شدت روشنایی را مطالعه کنیم.

مفهوم شدت نور چیست؟

شدت نور (light Intensity) را با اسم کاندلا و نماد cd معرفی کرده‌اند. در واقع به میزان نور انتشار یافته در یک جهت خاص را شدت نور می‌گویند. شدت نور در زوایای مختلف انتشار میابد و شدت و ضعف متفاوتی دارد. برای درک بهتر این مفهوم دو مدل چراغ سقفی را نظر بگیرید که شدت روشنایی یکسانی دارند؛ هرکدام که زاویه پرتاب نور محدودتری داشته باشد، شدت نور بالاتری دارد.

تفاوت شارنوری، شدت روشنایی و شدت نور در چیست؟

شارنوری به میزان نوری که از منبع نور در هر ثانیه خارج می‌شود شارنوری و به تابش نور پس از انتشار و بازتاب آن به سطح، شدت روشنایی می‌گویند. هر چه این نور در زاویه محدودتر و در جهت خاصی بتابد شدت نور بالاتری دارد.

مفهوم شاخص نمود رنگ (CRI)

شاخص نمود رنگ با نماد CRI (Color Rendering Index) معرفی می‌شود و نوعی شاخص اندازه گیری کیفیت نور است. در واقع عددی بین 0 تا 100 است که هرچقدر نزدیک به عدد 100 باشد، اجسام زیر این منبع نور به رنگ واقعی خودشان نزدیکتر هستند. اگر میخواهید چشمتان در محیط احساس خیرگی و خستگی نکند و رنگ نور اجسام، شفاف‌تر و واقعی‌تر به چشم آیند، لازم است هنگام خرید منابع نوری، یک منبع با CRI بالا انتخاب کنید.

مفهوم درجه حفاظت (IP) چیست؟

طبق استاندارد IEC 60529 تمام محصولات نور و روشنایی باید با کلمه IP درجه بندی شوند تا با نمایش دو عدد در کنار IP مقدار مقاومت آنها در برابر نفوذ گرد و خاک و مایعات مشخص شود. رقم اول نشان دهنده نفوذپذیری جسم در برابر ذرات جامد و رقم دوم نشان دهنده نفوذپذیری در برابر مایعات مانند آب و باران است.

مفهوم ضریب توان (Power Factor) چیست؟

یکای اندازه گیری کمیت ضریب توان (PF) است که عددی بین صفر و یک است و معیار مهمی برای تهیه و تشخیص منبع نوری بهتر می‌باشد. این عدد هرچه نزدیکتر به یک باشد یعنی آن منبع نور از کارایی بالاتری برخوردار است و در مدت زمان طولانی باعث می‌شود انرژی کمتری مصرف کند.

برای درک بهتر مفهوم ضریب توان، یک لیوان نوشابه پر را در نظر بگیرید که 30 درصد از آن هنگام ریخته شدن در لیوان گاز است. در واقع کل لیوان از نوشابه پر نمی‌باشد و مقداری از آن گاز است، 0.7 از این لیوان را نوشابه تشکیل می‌دهد یعنی ضریب توان آن 0.7 است.

مفهوم رتبه انرژی

یکی از مهم‌ترین شاخص‌ها در اندازه‌گیری مصرف انرژی، رتبه انرژی است که تمام کالاهای برقی باید از این نظر رتبه بندی شوند. هنگام خرید یک کالای برقی حتما به رتبه انرژی آن دقت کنید تا بتوانید میزان انرژی مصرفی محیط خود را کنترل نمایید. این رتبه اگر نزدیک به A++ باشد آن محصول در بهینه‌ترین حالت، انرژی مصرف می‌کند.

مفهوم دمای رنگ نور (کلوین)

یکای دمای رنگ یک منبع نور CCT که مخفف (Correlated Color Temperature) برابر است با درجه کلوین، که در واقع میزان گرمی و سری رنگ نور خروجی منبع نور را بیان می‌کند. هرچه عدد دمای رنگ بر حسب کلوین بالا باشد نور از رنگ سفیدتر یا به اصطلاح سردتری برخوردار است. دمای رنگ کمتر از 3200 کلوین گرم‌تر، دمای رنگ بین 3200 تا 5000 درجه کلوین خنثی‌تر و دمای رنگ بالای 5000 کلوین سفید و سردتر می‌باشد.

برای خرید محصولات روشنایی چه پارامترهایی استفاده می‌شود؟

برای خرید محصولات روشنایی گاهی وقت‌ها به پارامترهایی برمی‌خوریم که لازم است با آنها آشنا باشیم تعدادی از این پارامترها را به صورت خلاصه در زیر شرح داده‌ایم:

• وات (Watt): به مقدار انرژی که دستگاه الکتریکی برای مصرف برق نیاز دارد را وات می‌گویند.
• ولتاژ (Voltage): به اختلاف پتانسیل مورد نیاز میان بارهای الکتریکی، برای برقراری جریان الکتریکی ولتاژ می‌گویند.
• جریان مصرفی: به مقدار برقی که لامپ برای روشن شدن نیاز دارد جریان مصرفی یا آمپر می‌گویند که با واحد میلی آمپر اندازه گیری می‌شود.
• زاویه تابش (Beam Angle): برای خرید منبع نوری حتما به زاویه تابش آن دقت کنید هرچه کمتر باشد نور متمرکز‌تری دارد هرچه بیشتر باشد شدت نور کمتری دارد.

سخن پایانی

در حوزه نور و روشنایی کلمات و اصطلاحاتی به کار می‌رود که اگر شما با این اصطلاحات آشنایی نداشته باشید برای خرید محصولات روشنایی و نورپردازی ممکن است به مشکل بربخورید.

مثلاً در گذشته بیشتر به عدد وات لامپ‌ها توجه می‌شد اما در حال حاضر با پیشرفت علم و تکنولوژی، شارنوری (لومن) اهمیت بیشتری در روشنایی و درخشندگی آن لامپ دارد. دانستن این اصطلاحات به شما کمک می‌کند بتوانید بهترین انتخاب را به همراه کمترین مصرف انرژی و بازدهی نوری بالا برای پروژه‌های روشنایی خود داشته باشید.