اولین بخشی که هر بینندهای از یک ساختمان مشاهده میکند، نمای ساختمان است. طراحان و معماران توجه ویژهای به طراحی و ساخت منحصر به فرد نمای ساختمان دارند چرا که نه تنها بر جذابیت و شکوه ساختمان میافزاید، بلکه به زیباسازی چهره شهر نیز کمک شایانی میکند. علاوه بر طراحی دقیق و زیبای نما، استفاده از نورپردازی مناسب میتواند جلوه نمای ساختمان را دوچندان کند. نورپردازی هنر بازی نور و سایه است که میتواند ویژگیهای منحصر به فرد نما را برجسته کند و جلوهای دیدنی و چشمنواز به ساختمان ببخشد. در این مقاله سعی داریم شما را با ویژگیها و تکنیکهای یک نورپردازی اصولی و انواع لامپ نورپردازی نمای ساختمان آشنا کنیم.
اهمیت و ویژگیهای یک نورپردازی اصولی
نورپردازی اصولی میتواند باعث زیبایی نمای ساختمان و چهره شهر شود و جلوه خاصی به ساختمان بدهد. یکی از نکات مهم برای اجرای نورپردازی اصولی توجه به میزان روشنایی نور محیط و ساختمانهای اطراف میباشد. در خیابانهای تجاری بهتر است از روشنایی بیشتر استفاده کرد تا در بین آلودگیهای نوری جذابیت سازه نمایان شود و در خیابانهای مسکونی، نورپردازی ملایم باشد تا مزاحمت نوری برای همسایگان ایجاد نشود. مورد بعدی اهمیت جنس و متریال به کار رفته میباشد؛ برای مثال در نورپردازی نمای آجری به دلیل این که آجر بازتاب نور خوبی ندارد، مهم است که از چراغهایی با شدت روشنایی بالاتری استفاده کنیم تا زیبایی و پویایی ساختمان حفظ شود.
در اجرای نورپردازی به رنگ و جهت نور توجه کنید؛ رنگ نور باید با مصالح به کار رفته در یک طیف رنگی باشد. جهت و جایگاه نصب تجهیزات نورپردازی به شکلی باشد که نور به داخل ساختمان تابیده نشود. نکته آخر هماهنگی نورپردازی با سبک و نوع معماری سازه است؛ مثلا ساختمان با نمای کلاسیک برای تاکید بر روی جزئیات و زیبایی نیاز به نورپردازی تاکیدی دارد. (در انتهای مقاله به چند روش متداول نورپردازی اشاره میکنیم.)
انواع لامپ نورپردازی نمای ساختمان
نوع انتشار نور، رنگ و تجهیزات داخلی لامپها، نورپردازیهای مختلفی را رقم میزند. برای اجرای یک نورپردازی اصولی و بینقص علاوه بر نکاتی که اشاره شد، انتخاب محصولات روشنایی مناسب مهم است.
جت لایت پرکاربردترین چراغ در نورپردازی نما
جت لایت یکی از پرکاربردترین چراغهای نورپردازی نمای ساختمان است که پرتاب نور بالا و بدنه مقاوم در برابر ضربه دارد. ساختار پایهدار این چراغ سبب میشود تا قابلیت چرخش داشته باشد و روی سطوح به راحتی نصب شود. لنز به کار رفته در جت لایت به شکل محدب است که امکان انتشار نور خطی و مستقیم با برد بالا تا ارتفاع 40 متر را دارد. نمونههای باکیفیت این چراغ با قابلیت ضد اشعه UV و دفع نور خورشید تولید میشود. معمولا از جت لایت در نورپردازی نمای رومی و ستونها میتوان استفاده کرد تا زیبایی و ارتفاع ساختمان را به خوبی نمایش دهد.
چراغهای وال واشر
وال واشر با ساختار مستطیلی و کشیده همچنین دارای لامپهای LED، سطح وسیعی از محیط را با نور یکنواخت پوشش میدهد. این چراغ با تولید روشنایی زیاد غالبا در نورپردازی دیوار ساختمان کاربرد دارد و از انواع چراغهایی است که معمولا به شکل افقی نصب میشود. همینطور با ایجاد حالات مختلفی مثل سایه روشن زیباییهای نما را برجستهتر کند. توان مصرفی کم، نصب آسان، تنوع طیف رنگی و رنگ بدنه این چراغ از نکات مهم در انتخاب آن میباشد.
ریسه، انتخابی درست برای نورپردازی نمای سازههای مدرن
ریسههای نوری به دلیل انعطاف پذیری بالا و طیف رنگی متنوع، یکی از مناسبترین چراغها برای نورپردازی نمای ساختمانهای مدرن است. ریسهها در تراکمها و مدلهای مختلف مانند ریسه نواری، ریسه شلنگی، نئون فلکس و ریسه سیلیکونی تولید میشود. در نورپردازی نمای ساختمان از ریسههای شلنگی یا نئون فلکس خصوصا در انحنا و برجستگیهای نما، استفاده میشود. ریسههای نئون فلکسی بر خلاف مدل ریسه شلنگی، انتشار نور یکنواخت و یکدست دارد که جلوه و زیبایی بیشتری به نمای ساختمان میدهد.
چراغهای دفنی
چراغهای دفنی یکی از المانهای جذاب در نورپردازی است که نور را از سطح زمین میتاباند. کاربرد این چراغ در نمای بیرونی سازه، معابر عمومی همچنین پارکها و موزهها میباشد. با توجه به جایگاه نصب این چراغ در زمین به کیفیت ساخت و درجه حفاظت آن (ضد آب و ضد گرد و خاک) دقت کنید. چراغهای دفنی با کیفیت در برابر خوردگی و ضربه مقاومت و طول عمر بالایی دارد و میتواند جزو گزینههای محبوب برای نورپردازی پایین به بالای نمای ساختمانها و روشنایی دیوارها یا ستونها باشد.
لامپهای نورافکن یا پروژکتور
از دیگر تجهیزات نورپردازی میتوان به پروژکتور اشاره کرد. اندازه بزرگ و تابش نور زیاد پروژکتور سبب شده تا در محیطهای وسیع مثل استادیوم، پارک و محوطه مجتمعها بیشتر به کار بیاید و این آیتم به شکل تخصصی برای نورپردازی ساختمان مخصوصا ساختمانهای کوچیک کاربرد ندارد.
تکنیکهای نورپردازی نمای ساختمان
دو تکنیک کلی با ویژگیهای مختلف برای نورپردازی بنا وجود دارد که بر اساس نیاز خود آن را انتخاب میکنیم
تکنیک استاتیک (ثابت)
تکنیک استاتیک شامل نورپردازی تک رنگ و نورپردازی چند رنگ میباشد. همانطور که از عنوان پیداست این تکنیک در نوع رنگ، جهت و شدت تابش نور ثابت میباشد و در چندین شکل دیده نمیشود. تکنیک نورپردازی تک رنگ تنها از یک بازه رنگی پیروی میکند و در شرایط خاص هم تغییری نمیکند. با به کار بردن رنگهای متفاوت تکنیک نورپردازی چند رنگ پدید میآید که میتواند به خوبی ویژگیهای ساختمان را به نمایش بگذارد.
تکنیک داینامیک (متغیر)
تکنیک داینامیک شامل نورپردازی RGB و نورپردازی متغیر آدرس پذیر میشود که از لحاظ شدت، جهت و میزان رنگ حالتهای مختلفی را ایجاد میکند. معمولا از این تکنیک در نورپردازی نمای سازههای تجاری و تفریحی که نیاز به بیشتر دیده شدن دارند، اجرا میشود. در این تکنیک از کنترلرها و یا دستورات ورودی کامپیوتر برای تغییر رنگ، شدت و جهت نور استفاده میشود.
متغیر آدرس پذیر (برنامه پذیر) در نورپردازی چیست؟
در رابطه با نورپردازی متغیر آدرس پذیر مهمترین نکته، تغییر هر یک از پیکسلهای نور با توجه به دستور ورودی کامپیوتر میباشد که نیاز به یک برنامه مناسب و هماهنگی بین لامپها دارد. بیشترین استفاده از این روش برای نمایش نوشتهها و تصاویر در نمای ساختمانها است.
روشهای متداول نورپردازی نمای ساختمان
برای اجرای یک نورپردازی اصولی در نمای ساختمان روشهای متفاوتی وجود دارد که بسته به نکات بالا، روشهای نورپردازی در تکنیک استاتیک را بررسی میکنیم:
- نورپردازی یک دست: در این روش از نورپردازی، منبع نور در نقطهای مجاور قرار میگیرد و تمام یا بخشی از سطح نمای ساختمان را به شکل یک دست روشن میکند. چراغهای وال واشر گزینه خوبی برای اجرای این روش نورپردازی میباشد.
- نورپردازی تاکیدی یا منطقهای: این نوع از نورپردازی سبب میشود تا بخشهایی از نما را با هدف تاکید بیشتر و برجسته کردن آن، به مخاطب منتقل کند؛ این روش قسمتهایی مثل ستونهای ساختمان را برای مخاطب برجسته کرده و مفهوم استحکام و بلندی را القا میکند. روش نورپردازی تاکیدی معمولا به وسیله چراغ جت لایت اجرا میشود.
- نورپردازی از داخل و خارج ساختمان: در این نورپردازی تمرکز طراح بیشتر روی عناصر خارجی نما مثل دربها، پنجرهها و لبهها است. پس تجهیزات روشنایی با هدف بزرگتر و بیشتر دیده شدن ساختمان روی آنها نصب میشود. برای پیاده سازی این نورپردازی چراغ های جت لایت و ریسه انتخاب مناسبی میباشد.
- نورپردازی خشن: از این متد زمانی استفاده میکنیم که لازم است بخشهای کوچکی از بنا را در معرض دید و توجه قرار دهیم پس تجهیزات روشنایی مثل وال واشر یا ریسه برای روشنایی بخش مدنظر، دقیقا در همان قسمت نصب میشود.
نکات ضروری در انتخاب تجهیزات نورپردازی نما
تجهیزات نورپردازی انواع و مدلهای مختلفی دارد. در ادامه 5 نکته مهم در انتخاب درست تجهیزات نورپردازی نما بررسی میشود:
- انتخاب تجهیزات باکیفیت روشنایی در کاهش هزینههای پس از نصب نورپردازی نمای ساختمان اهمیت زیادی دارد. برای نمونه استفاده از جت لایت باکیفیت باعث میشود که لنز LED آن کمتر و دیرتر توسط اشعه UV خورشید تغییر رنگ داده و زرد شود.
- درجه حفاظتی تجهیزات نورپردازی حداقل 65 باشد تا امکان استفاده از چراغها در محیطهای باز که در معرض نفوذ ذرات خاک و آب هستند، امکان پذیر باشد.
- به ضمانت پس از فروش برای آسیبهای احتمالی بعد از نصب تجهیزات توجه کنید.
- از تجهیزات استاندارد و دارای نشان ایمنی به منظور جلوگیری از خسارتهای ساختمان مثل آتش سوزی استفاده کنید.
- طیف مناسبی از رنگ نور لامپها را متناسب با نوع نورپردازی نمای ساختمان انتخاب کنید تا نمای ساختمان زیبا و چشمگیر شود.
به عنوان آخرین نکته، رعایت اصول معماری و فنی برای این امر بسیار مهم است و بهتر است قبل از هر چیز با متخصصین این حوزه برای اجرای نورپردازی مناسب نمای ساختمان مشورت کنید.
